2017/10/03
پنجشنبه هفته گذشته نشست هفتگی موسسه دین و اقتصاد با حضور فرشاد مومنی عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، پرویز وزیریان مدیرعامل وقت سازمان منطقه ای بهداری استان خوزستان و رئیس ستاد امداد پزشکی جبهه های جنوب و محمدرضا واعظ مهدوی معاون توسعه علمی و فرهنگی سازمان برنامه و بودجه درخصوص سلامت در دوران دفاع مقدس برگزار شد.
در ابتدای این نشست فرشاد مومنی با اشاره به اینکه این ایام به سالار شهیدان تعلق دارد، بیان کرد: باید علی الخصوص در این زمینه نشستی برگزار شود اما فرصت مغتنمی پیش آمد که آقای مهدوی سلسله نشست های مربوط به دوران دفاع مقدس را ادامه دادند.
مومنی اظهار کرد: معمولا ما هر سال در شهریور ماه و گاهی تا نیمه اول مهرماه سعی می کنیم آنچه در دوران دفاع مقدس برایمان تجربه شده است را از منظر مدیریت توسعه ملی مورد واکاوی قرار دهیم و برداشتمان این است که در هر سطحی که از این تجربه رمزگشایی شود می تواند دربرگیرنده درس های بسیار بزرگی باشد.
وی ادامه داد : یکی از مسائلی که ما حداقل دوبار نشست هایمان را به آن اختصاص داده ایم بحث سلامت در دوران دفاع مقدس است.
وی درباره کارنامه سلامت دولت پس از انقلاب اسلامی، اظهار کرد: امروز بعد از نزدیک به سه دهه وقتی کارنامه دو دهه اول انقلاب را مرور می‌کنیم، آنچه که قابل مشاهده است و مستندات کافی وجود دارداین است که جامعه پزشکی ایران به طور نسبی با آمادگی بیشتری در دوره انقلاب ایفای نقش کردند ، به همین دلیل در سال‌های بعد نیز چندین بار از سوی سازمان جهانی بهداشت، تجربه های ایران جزو تجربه‌های بسیار موفق معرفی شده است.
وی اضافه کرد: برای داشتن تصور ساده در این زمینه و اینکه آمادگی جامعه پزشکی به طور نسبی در جامعه توسعه نیافته رانتی چگونه بود، کافی است توجه کنیم به این که در فاصله سال‌های ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۷ شاخص امید به زندگی در ایران از نزدیک به 5/49 به ۵۱ سال رسیده است؛ به این معنی که در یک دوره تقریبا بیست ساله در مجموع یک و نیم سال به امید به زندگی ایرانیان در بدو تولد افزوده شده است.
این در حالی است که از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با این که کشور درگیر یکی از طولانی‌ترین و کم نظیرترین جنگ ها در تاریخ ایران بود، امید به زندگی از 5/51 سال به 3/61 سال رسید یعنی در ده سال اول بعد از پیروزی انقلاب تقریبا در هر سال، یکسال به شاخص امید به زندگی اضافه شد وقتی چنین وضعیتی را مشاهده می‌کنیم، متوجه می شویم که در دو دوره زمانی چه کارنامه‌ای در حوزه سلامت وجود داشته که امید به زندگی چنین تغییری کرده است.
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین خاطرنشان کرد: وقتی از منظر قاعده‌گذاری و تخصیص منابع به موضوع نگاه می‌کنیم، مشهود است برنامه‌های مشخصی وجود دارد که از دل آنها چنین کارنامه‌ای رقم خورده است و مسأله امید به زندگی تنها توفیق ما پس از انقلاب نیست. همچنان که در سال‌های اولیه دهه ۱۳۷۰ کار تحقیقاتی درباره صنعت داروسازی ایران در دستور کار قرار دادیم و به این نکته شگفت‌انگیز رسیدیم که به احتساب قیمت‌های جاری یعنی با لحاظ کردن تورم در دوره جنگ قیمت دارو در سال 1368 هنوز از قیمت دارو در سال ۱۳۵۶ ارزانتر بوده است.
وی ادامه داد: با بررسی‌هایی که انجام دادیم، مشخص شد که این موضوع در واقع یکی از محصولات معجزه آسای طرح ژنتیک دارویی در ایران بود. در چارچوب طرح ژنتیک دارویی تصمیم گرفته شده است که جسارت بسیاری می‌خواست و همان تصمیم این وضعیت را رقم زده است. جسارتی که جز در شرایط انقلابی تقریبا هیچ دولتی به خود چنین جراتی نمی دهد .
این اقتصاددان اضافه کرد: در چارچوب طرح ژنتیک دارویی به جای این که در چارچوب برندهایی که عمدتا فراملیتی بودند مناسبات دارویی خود را تنظیم کنیم -مثل اتفاقی که در قبل از انقلاب اسلامی افتاده بود- در این دوره تصمیم گرفته شد تا روی عناصر سازنده حقیقی تمرکز شود و این تمهیدی بود که دست فراملیتی‌های دارو از حوزه های دارویی ایران کوتاه شد. یکی از دستاوردهای این اقدام این بود که هزینه های جاری دارویی در سال 1368 از سال 1357 ارزانتر بود. دستاورد دوم جنبه راهبردی داشت که طبق تحقیقات سازمان برنامه و بودجه در اوایل دهه 1370، اگر قرار بود الگوی مصرف داروی ایرانیان با استاندارد پیش از انقلاب حل و فصل شود، در سال ۱۳۶۸ برای این که مشکل دارویی نداشته باشیم، باید 5/13 میلیارد دلار واردات دارویی انجام می‌دادیم؛ در حالی که در سال‌های جنگ منابع ارزی تخصیص یافته به دارو از ۵۰۰ میلیون دلار فراتر نرفت.
مومنی گفت : تجربه های بسیار خارق العاده ای نیز در ده سال اول بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در حیطه مسائل مربوط به پزشکی و سلامت اتفاق افتاد که انصاف این است که هر کدام از آنها ارزش واکاوی های بسیار جدی و عمیق را دارند.
مومنی افزود: به این تجربه بسیار خارق‌العاده در ده ساله انقلاب مسأله عدالت در سلامت را هم اضافه کنید؛ مجموعه برنامه‌هایی که از طریق خانه‌های بهداشت پیگیری می‌شد. یکی از دستاوردهای مهم در این زمینه، زمینه پیشگیری از بیماری است که یکی از رموز افزایش جهشی امید به زندگی در ایران نیز به همین مساله برمی گشت. یکی دیگر از دستاوردهای بسیار خارق العاده این بود که حتی تا سال‌های میانی جنگ ما واردات پزشک داشتیم ولی اکنون جزو صادرکنندگان پزشک در دنیا محسوب می شویم. این یکی از دستاوردهای مهم پزشکی در دوران جنگ است.
وی همچنین ادامه داد: چون من این توفیق را داشتم که در دوران جنگ در دستگاه نخست‌وزیری باشم و جزئیات فرایندی که طی شد را بررسی کنم. متوجه شدم که گروه‌های ذی‌نفع مقاومت بسیاری داشتند که ارزش واکاوی های بسیار جدی را دارد. یکی از موقعیت‌های افتخارآمیز آن دوران مسائل مربوط به خدمات پزشکی در جنگ تحمیلی است که به اندازه اهمیتش درباره آن صحبت نشده است. واقعیت آن بود که بدون آن که ذره‌ای تمرین در این زمینه داشته باشیم، در معرض شوک تقاضای بزرگ برای خدمات ویژه مربوط به درمان قرار گرفتیم و این شوک به بهترین شکل در مقایسه با استانداردهای یک کشور در حال توسعه پاسخ داده شد که اکنون ذخیره دانایی بسیار ارزشمندی از آن دوران وجود دارد. چهره های بسیار خدوم ، ارزشمند و بی ادعای بی شماری در این زمینه کارهای بسیار ارزشمندی انجام دادند و توانستیم در برابر شوک‌های تقاضای بزرگ، کارنامه قابل قبولی از خود ارائه کنیم. واقعا در این زمینه در هر سطحی که صحبت کنیم باز هم نسبت به آنچه که اتفاق افتاده نمی توانیم حق ماجرا را ادا کنیم.
منبع: روزنامه عصر اقتصاد