2022/03/05
نشست مجازی‌موسسه دین و اقتصاد با موضوع «موانع و چالش‌های سیاستی بخش کشاورزی در جذب فناوری، پذیرش نوآوری و نظام تحقیق و آموزش و ترویج» برگزار شد.
محمد حسین عمادی نماینده سابق ایران در سازمان فائو در ابتدای سخنان خود با بیان این پرسش که چرا روند پذیرش نوآوری ها در بخش کشاورزی پایین تر از دیگر بخش های دیگر اقتصاد کشور است، گفت: البته در تمام نظامات اقتصادی این پرسش مطرح است. در یکسال گذشته بیش از ۱۵ نشست بین المللی راجع به همین مسئله داشته ایم که آینده غذا چیست؟ ۴ دسته علت به عنوان موانع مطرح شده در این نشست ها مطرح شده است.
هم اکنون فائو و تمام سازمان هایی که مسایل غذا را دنبال میکنند معتقد هستند که تا سال ۲۰۵۰ باید ۹.۶ میلیارد نفر را تغذیه کنند.
غذایی که اکنون در جهان وجود دارد برای ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از جمعیت فعلی کافی است اما به دلیل عدم توزیع عادلانه آن ۲.۱ میلیارد نفر دچار گرسنگی یا سوء تغذیه هستند لذا تا سال ۲۰۵۰ این محدودیت ها بیشتر هم خواهد شد.
از جمله علل این محدودیت ها نرخ سریع شهر نشینی، بحران فزاینده کمبود منابع کشاورزی مانند آب و خاک، زایل شدن تنوع سیستم و .. است.
وی بابیان اینکه ۵۷۳ میلیون خانوار در جهان وابسته به بخش کشاورزی هستند، گفتند: که ۲۳ درصد. نیروی کار جهان را تشکیل می دهد در نتیجه کشاورزی تنظیم جمعیت و امنیت غذایی را بر عهده دارد.
از سال ۲۰۱۶ با افزایش تعداد جمعیت گرسنه جهان روبرو هستیم که دوران کرونا به آن دامن زد که در نهایت جهان را با افزایش فزاینده تعداد افراد گرسنه مواجه کرده است.
چاره رفع این مشکلات تولید بیشتر، سالم تر و مغذی تر با مصرف کمتر نهاده ها است. این فرمول ساده بسیار سخت است. اگر بخواهیم به این هدف دست پیدا کنیم باید در سه سطح جهانی، محلی و ملی مداخله کنیم.
عمادی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه سه دسته نوآوری و فناوری در حوزه افزایش بهره وری امنیت غذایی وجود دارد، خاطرنشان کرد: هوشمندسازی کشاورزی اولین نوع نوآوری است. دسته دوم فنون بیوتکنولوژی است که در ایران نیز مطرح شده است. دسته سوم کشاورزی متکی بر مسائل زیست محیطی است که هدف اصلی آن عجین شدن کشاورز با محیط زیست است.
دربرخی کشورها تکنولوژی وجود دارد اما پذیرش آن از سوی کشاورزان با سختی مواجه است. علاوه بر این مسئله نوآوری در حوزه نرم افزار بسیار مهم تر از حوزه سخت افزار است.
سیاست های جدید، سازماندهی جدید و برنامه های جدید خود یک نوع نوآوری محسوب می شود. باید بپذیریم توسعه با ترویج تکنولوژی مهندسی محسوب نمی شود بلکه با نحوه حکمرانی و آموزش های مداوم می توان نوآوری ایجاد کرد.
اولین مشکل پذیرش نوآوری ها یک باور اشتباهی است که می پندارد تکنولوژی با یک دستور الکتریکی اجرا می شود در حالی که به شدت زمان بر است و اگر درست ترویج نشود می توان مخرب هم ظاهر شود. البته در حوزه کشاورزی طبیعی است روند پذیرش تکنولوژی کند تر باشد. ما باید بپذیریم کشاوری در حوزه روستایی انجام می شود که زیرساخت ها کمتر است.
وی افزود: موانع متدولوژی انتقال نوآوری از دیگر عوامل عدم پذیرش تکنولوژی است که در کشور ما سابقه 50 ساله دارد. یکی از مشکلات وارد کردن تراکتورها به ایران این بود که میزان نفوذ تجهیزات این تراکتورها در خاک بیش از سی سانت بود چون منطبق بر خاک انگلستان بود درحالیکه خاک ایران نیاز داشت تا عمق 5 تا ده سانت زیر و رو شود. اینها باعث می شود که ما از تکنولوژی استفاده سوء کرده باشیم.
عمادی در ادامه بیان کرد: یک دلیل دیگری که باعث می شود بسیاری از نوآوری ها پذیرفته نشود در سیاست گذاری های بخش کشاورزی دیده می شود. متاسفانه در کشورما یکی از مسائل اساسی که اشتباهی اصولی در روند تولید محصولات کشاورزی ایجاد کرده است این است تعریف اشتباهی از خودکفایی است که میگوید آنچه که خودمان مصرف می کنیم را باید تولید کنیم.
این تعریف نه منطق و نه چارچوب صحیحی دارد و شدنی هم نیست. در دنیا چیزی که منطقی است این است که به نحوی سیاست های تولید غذا را اتخاد کنید که امنیت ملی تحت تاثیر قرار نگیرد.
کشورهای دیگری هم از این سیاست اشتباه پیروی کرده اند و هم اکنون در حال مشاهده آثار آن نیز هستند.
وی در پایان سخنان خود گفت: بخش کشاورزی بخش عمومی است و باید دولت ها بخش خصوصی را تشویق کنند تا درحوزه ارتقای تکنولوژی در بخش کشاورزی مشارکت داشته باشند.