امیر منصوری در ویژه نامه نوروزی اقتصادی جماران مطرح کرد:پـذیرایی اززلـزلـه تهـران با هسته امن محله

دکتر امیر مـنصوری اسـتاد دانـشگاه تهـران و نـظریه پـرداز شهـرسـازی ضـمن هشـدارصـریح دربـاره وقـوع زلـزلـه درتهـران، بـا ارائــه یک بســته پیشنهادی بــه نــام «هســته امــن محــله» بــه عــنوان یک راهــبرد عملیاتی بــرای کاهــش بخشی ازبحــران هــای اجــتماعی نــاشی از سیاست گذاری ها در حوزه مسکن، می گوید می توان بدون پول و زمین جدید، مسکن ساخت.

الآن شــــــــعـار می دهــــــــنـد کـه در ۹۰۰ شـهــــــــر میخــواهــند بــه مــردم زمین واگــذار کنند. این پـــاک کردن صـــورت مـــسالـــه اســـت. زمینی در حـــــاشیه شهـــــرپیدا کردن وواگـــــذاری آن بـــــه طـبقاتی که طـبق گـزارشـات رسمی حتی قـدرت اخـــذ وام دویست تـــا پـــانـــصد میلیونی فعلی را نــــدارنــــد، امکان پــــذیرنیست. وقتی شــــمامی خـــواهی خـــانـــه ویلای بـــسازی، هـــزینه ســـاخـــت دوبـرابـرتـمام می شـود. بـزرگـترین نـارضـایتی از مسکن مهـرفـقدان خـدمـات وزیرسـاخـت بـود در حــالیکه آنــهامــجتمع هــای بــزرگی بــودنــد وبــا اعـــــتراض دســـــته جـــــمعی، امتیازاتی مـــــانـــــند انـشعابـات،مـدرسـه و…می گـرفـتند امـا دراین صــــورت یک ســــری افــــراد را بــــه صــــورت تکی صــاحــب خــانــه می کنید ونمی تــوانــند مــطالــبه ای داشـته بـاشـند. این یک عملیات فـریب اسـت وگـرنـه اگـرصـداقتی در کاربـود بـاید می گـفتند که انــدازه بحــران در شهــرهــای مــختلف چــقدر اسـت واین سیاسـت چـه نسـبتی ازانـدازه بحـران را پـوشـش می دهـد. پـنجاه درصـد بحـران مسکن کشوربــه تهــران تــعلق دارد امــا دراقــدام تهــران می بینید، راهکارهـا تعطیل اسـت. یک عملیات فـریب دیگراینها، هیاهـویی اسـت که درتهـران دیده می شــــود ورییس جــــمهوررا هــــم تــــحت تــاثیرقــرار داده وآن این اســت که دســتگاه هــا زمین هــایی که دراختیار دارنــد را بــرای مسکن اخــتصاص دهــند یعنی تــصوری دارنــد که زمین هـای زیادی دراختیار دولـت اسـت واین زمین هـا بـه درد سـاخـت مسکن می خـورنـد درحـالیکه واقعیت این اســــت در شهــــرهــــایی که بحــــران بــزرگــتری دارنــد، ســهم زمین دولتی نــزدیک بــه صـفراسـت واگـر هـم وجـود داشـته بـاشـد منطقی نیست زمین بـامـتوسـط قیمت ۶۰ تـا ۷۰ میلیون تـومـانی درتهـران را بـرای سـاخـت مسکن ۴ طـبقه اخـــــــتصاص دهیم. درآن زمین بـــــــاید بـــــــرج یا شهــرکی مــانــند اکباتــان بــسازنــد ومسکن ارزان قیمت تـــولید کنند. چـــرا بـــاید بـــرای زمینی که وجود ندارد برنامه ریزی شود؟ دربــــخش هــــای مــــختلف خــــبری بــــا تبلیغات گســترده گــفته انــد بــزرگــترین قــطعه زمینی که پیدا شـده در شهـرمهـران(اسـتان ایلام) اسـت که بــه وزارت راه و شهــرســازی مــنتقل شــده اســت. بــــعد گــــفتند این زمین متشکل از دوقــــطعه بــــا مجـــموع مـــساحـــت هـــزارو چـــهارصـــد وانـــدی هکتاراسـت که۱۴۰۰ هکتارآن یک قـطعه اسـت که خـــارج شهـــرمهـــران قـــرار دارد واطـــراف آن مــنابــع طبیعی اســت. شهــرمهــران اصــلا چــقدر جـمعیت دارد؟ شهـرمهـران پـرازاراضی سـاخـته نشــده اســت، آن وقــت شــما دررســانــه هــا ادعــا می کنید که زمین هـــا را دراختیارمـــردم قـــرار می دهید. نمی دانید که شهــــــرونــــــدان دارای مشکل درایلام اصــلا ســاکن مهــران نیستند؟ بــا این عملیات هــای فــریب، نــباید بــه مــلت کلک بــزنیم. کمیسیون عــمران مــا خــواب اســت؟ چــرا تـــعارف می کنند؟ شـــما درقـــبال آن جـــمعیت بـزرگی که به خـاطـربـدمسکنی وبی مسکنی، بـه فحشا کشیده می شوند مسئول هستید.
در دوره ای که شــما زمین وپــول نــدارید، بــاید کاررا تعطیل کنید؟می شـود بـدون پـول وزمین ازابـعاد بحـران مسکن بکاهیم امـا این آقـایان نـه بــلد هســتند ونــه بــه کسانی که راه حــل رامی دانــند مــراجــعه می کند لــذا همینطوربــه دفــع الــوقــت می پــردازنــد تــا بحــران پیش بیاید ویک عـده سـروصـدا کنند که فـرزنـدانـشان تـوان اجـازه مسکن هــم نــدارنــد درنتیجه نــارضــایتی شــان را هم تحت عناوین مختلف بروزمی دهند. هســته امــن محــله بســته ای اســت که دروهــله اول بـه بحـران زلـزلـه بـه عـنوان خـطرتهـدیدکننده جـان نیمی از جـمعیت تهـران ، پـاسـخ می دهـد. تهــران ۲۷۰ کیلومــترمــربــع ســطح مسکونی دارد که ۱۴۵ کیلومـــترمـــربـــع آن فـــرســـوده وفـــاقـــد پــایداری دربــرابــرزلــزلــه اســت. از ســوی دیگر جـمعیت بـافـت فـرسـوده مـتراکم تـرازبـافـت غیر فــرســوده وبیشتراســت. از ۸ میلیون جــمعیت ســــاکن تهــــران، حــــدود ۵۵ درصــــد دربــــافــــت نـاپـایدارزنـدگی می کند لـذا ۵.۴ میلیون نـفر در تهـران درپی وقـوع یک زلـزلـه ۵.۶ تـا ۷ ریشتری در خـطرمـرگ قـرار دارنـد. احـتمال وقـوع چنین زلـــزلـــه ای درتهـــران بـــنابـــرگـــفته مـــراکزرسمی علمی ایرانی و خـارجی طی ده سـال آینده بیش از۶۰ درصـد اسـت چـراکه طی هـزارسـال گـذشـته چنین زلـزلـه ای درتهـران، هـرصـد سـال یک بـار (بــــا تــــقریب ده تــــا بیست ســــالــــه ای) رخ داده اسـت. ازآخـرین زلـزلـه تهـران بـا این ابـعاد، صـد و چـــند ســـال می گـــذرد. دولـــت مـــا ده هـــا ســـال اسـت شـعارمی دهـد که بـاید بـافـت فـرسـوده را احیا کنیم امـامـتوجـه این بحـران اصلی نیستند وفـقط می گـویند بـافـت فـرسـوده کیفیت زنـدگی را کاهــش می دهــد درحــالیکه بــاید بــدانیم اول بـــــاید مـــــردم را نـــــجات دهیم ســـــپس کیفیت بخشی کنیم. وی افــزود: در۴۰ ســال تجــربــه مــا این اســتنباط پیدا شـــد که دولـــت هیچ عملیات واقعی بـــرای این مـــوضـــوع نـــدارد وتـــولید فـــرســـودگی مـــا از نـوسـازی سـبقت گـرفـته اسـت.مـا ۲۰ سـال پیش ســه میلیون نــفر ســاکن بــافــت فــرســوده داشــتیم امــــا اکنون ۵.۴ میلیون نــــفر ســــاکن داریم. راه حـل مـا بـرای این مـاجـرا هسـته امـن محـله بـود. در دولــت آقــای روحــانی اصــلا بــاوری بــه ســاخــت مسکن نـــبود وبـــا تشـــدید بحـــران دراواخـــرآن دوره، دولـــت آقـــای رییسی بـــه درســـتی شـــعار ســـاخـــت ۴ میلیون مسکن را ارائـــه کرد امـــا این دولـت هـم نمی دانسـت چـگونـه بـاید این وعـده را تــحقق ببخشــد. حــالا که دولــت نمی تــوانــد مسکن بــــسازد واز ســــویی نمی تــــوانــــند وام بــرای ســاخــت مسکن پــرداخــت کنند بــاید بــه ســراغ بــرنــامــهوقــوانین مــربــوط بــهمسکن بــرونــد. چـرا شـمامـانـند بقیه دنیا هـزینه شهـرداری هـا را بـــــــه جـــــــای تـــــــولید مسکن ازمــــــــصرف مــــسکــــن نــــمی گیـریـد؟ عــــــــوارض پــروانــه وانــشعابــات در کل قیمت تــــمام شـده مسکن ۵ درصـد اســــــت امــــــا وقتی نمی تـــــــوانید زمیــــن را ارزان کـنیـد یـا وام بــــــــدهیــد، در ایــن بـــخش هـــای خـــرد هـــزینه هـــا را کم کنید و سیاســـت انـــقباضی خـــود را در طـــرح جـــامـــع تعطیل کنید. درتهــران تــراکم جــمعیت ۱۱۰ نــفر اســت در حــالیکه درپــاریس ۳ بــرابــراین مــقدار اسـت بـا این تـفاوت که تهـران مـتروی پـاریس را نــدارد. بــه جــای پــاس دادن مــردم بــه ۲۵ شهــر اقــماری تهــران که تــمام بــارزنــدگی آنــها ومحــل کارشـــــان بـــــر دوش تهـــــران اســـــت، درنـــــظام شهــرســازی خــود تجــدید نــظر کنید وبــگذارید مجــــموعــــه شهــــری تهــــران بــــزرگ بــــه رسمیت شـناخـته شـود. طـرج جـامـع که آیه تغییرنـاپـذیر نیست. نـباید از هـوچی گـری بـرخی مـتنفذین و منتفعین این قـضایا تـرسید. تهـران بـه انـدازه یک شهـرمیانی در دنیا تـراکم دارد. سـطح مـعابـرمـا ازپـــاریس بیشتراســـت امـــا تـــرافیک مـــا بیشتر اســـت چـــون نـــظام حـــمل ونـــقل مـــامبتنی بـــر خودروی شخصی است.
طـرح هسـته امـن محـله قـادراسـت راه حـل ارائـه دهـــد.مشکل مـــا دربـــافـــت فـــرســـوده تـــامین پــارکینگ اســت. تــراکم نمی دهــند چــون شــرط تـراکم دربـافـت فـرسـوده تـامین پـارکینگ و همین مـوضـوع سـاخـت و سـازرا از صـرفـه سـاقـط کرده اســـت. اخیرا شـــرط پـــارکینگ را از۱ بـــه ۷.۰ هـــر واحـد تغییرداده انـد امـا بـاز هـم مشکل حـل نمی شــود. راه حــل مــا این اســت که یک پــارکینگ ۱۰ طـــبقه درمـــرکزمـــحلات ســـاخـــته شـــود. اکنون سـرانـه پـارکینگ درمـجتمع هـا حـدود ۲۰مـترو در ســـاخـــتمان هـــا ۳۰ مـــتراســـت درحـــالیکه بـــا ســاخــت پــارکینگ درمــرکزمــحلات این ســرانــه کاهـش می یابـد. بـا تـامین چنین پـارکینگ هـایی می تــوان بــه مــالکان تــراکم بیشتری داد. هــمه آپـارتـمان هـا در شهـرک اکباتـان پـارکینگ درمحـل زنـدگی خـود نـدارنـد ویک پـارکینگ زیرزمینی بـا فـاصـله چـنددقیقه ای تـا خـانـه شـان دارنـد. چـه اشکالی دارد دربـافـت فـرسـوده بین پـارکینگ تـا خــانــه چــند دقیقه فــاصــله بــاشــد؟ بــا حــل این مشکل اگـرمـشخصات شهـرسـازی مـنطقه اجـازه می دهــد که مــالکان طــبقات بیشتری بــسازنــد، این کاررا انـــــجام دهید. کوچـــــه را از خـــــودرو خــالی کنید وآن را بــه بــاغ تــبدیل کنید. ســطح مـعابـربـافـت فـرسـوده بیشترازمـتوسـط کل شهـر اســـت امـــا اینها الان تـــبدیل بـــه پـــارکینگ شـــده اسـت لـذا وقتی کوچـه هـا از خـودرو خـالی شـود، همین مــعابــربــه محــل بــازی کودکان، بــاغ و… تــــــبدیل می شــــــود ونیازنیست دیگرپــــــارکی ســاخــته شــود. دراین صــورت شــما زمین بــرای زیرسـاخـت و خـدمـات پیدامیکنید. تـمام اینها بــــه لــــحاظ اقــــتصادی، علمی، اجــــتماعی و… تـــوجیه شـــده اســـت. پـــول هـــای ســـرگـــردان در بـازارهـای نـامـولـد بـه بـازارمسکن انـتقال پیدامی کند. دولتی که پـــــول وزمین نـــــدارد بـــــا چنین ابــزارهــای قــانــونی می تــوانــد مــسالــه مسکن را تـعدیل(نـه مـرتـفع) کند. هسـته امـن محـله یک راه حـل اسـت که وقتی شـما زمین نـدارید، بـا بیرون کشیدن پاـرکینگ از خانه واعطـای تراکم عملا زمین تهیه می کنید وپـــروژه هـــا اقـــتصادی می شـونـد و سـرمـایه هـا ازبـازارارز، طـلاو… بیرون کشیده می شـــود وبحـــران دراین بـــازارهـــا هـــم کاهــش می یابــد. در دنیا بــعد ازجــنگ جــهانی دوم، آمــــریکا بــــرای مــــواجــــههبــــا بحــــران رکود اقــــتصادی پــــروژه راه ســــازی درپیش گــــرفــــت چــراکه اقــتصاد مــتوقــف شــده بــود وبــرای بــه جـریان انـداخـتن اقـتصاد اقـدام بـه سـاخـت جـاده هـــا دربیابـــان کرد. دراروپـــا بـــه ســـمت مسکن اجــــتماعی رفــــتند ومــــوتــــوررونــــق بخشی بــــه اقــتصادشــان را روشــن کردنــد. امــروزبــزرگــترین مــالک شهــرهــای پــاریس ولــندن، شهــرداری این شهرها است. طــرح هســته امــن محــله در جــلسه مفصلی بــه وزیرراه و شهـــرســـازی ارائـــه شـــد ووی بـــا یک رویکرد مـثبت طـرح را بـه نـایب رییس بـازآفـرینی ارجـــاع و دســـتور داد این طـــرح درقـــالـــب یک مـصوبـه در شـورای عـالی شهـرسـازی بـه یک رویه تـبدیل شـود امـا بـدنـه تکنوکرات و خسـته ی این وزارت خـانـه بـا تـعلل بـاعـث مسـتهلک شـدن آن شـدنـد و کفش هـای آهنین مـاهـم درپیگیری هـا پـاره شـد. کارشـناس هـایی بـامـدرک جـغرافیا هـر بــاربــا بــهانــه ای مــانــند ابــتلا بــه کرونــا ومــشغله فــرزنــدان و… بــاعــث مسکوت مــانــدن مــاجــرا شـدنـد و چـندوقـت پیش یک لایحه بی سـروتـه بـــــه عـــــنوان جـــــایگزین آن بـــــه شـــــورای عـــــالی شهـرسـازی بـردنـد وتـصویب کردنـد. حـالا مـردم بـــــاید دو ســـــال صـــــبر کنند تـــــا بـــــفهمند لایحه جایگزین اثربخش نخواهد بود. بــاید تبعیض هــا بــرداشــته شــود. دولــت مــا اگــر می خـــواهـــد مسکن شهـــرهـــای بـــزرگ را تـــامین کند، بـه جـای حـاتـم بخشی زمین هـای دولتی بـه این وآن اقــدام بــه ســاخــت شهــرک هــایی بــرای طــبقات مــتوســط وپــایین کند و جــلوی کسانی که بــا طــرح بــرج هــای لــوکس بــرای زمین هــای دولتی نقشه کشیده اند بایستند.