حسین راغفر در ویژه نامه نوروزی اقتصادی جماران مطرح کرد: امید بخشی به نسل جوان با مالیات تصاعدی

دکترحسین راغــفر عــضو هیات علمی دانــشگاه عــلامــه و اقــتصاددان مشکل اســاسی اقــتصاد کشوررا وجــود بســتر هــای رفــاقتی بــرای کسب رانــت می دانــد و یک بســته ۳ مــحوری را بــرای خــروج ازبحــران هــای پیش رو ارائــه کرده اســت. او مــعتقد اســت در وهــله نخسـت بـاید نـهادهـای قـدرت ازاقـتصاد خـارج شـونـد سـپس دولـت درقـبال آمـوزش، سـلامـت و … مـردم تعهـدات حـداکثری بـپذیرد و بـرای امید بخشی به جوانان یک مبلغ هنگفت به تمام شهروندان بالای بیست سال پرداخت. او منابع لازم برای توصیه های خود را پیش بینی کرده است.

آن انــــــفجاری که درروزهــــــای پـــایانی شهـــریور۱۴۰۱ رخ داد، یک نـــوع فـــوران نـــاامیدی هـــای انـــباشـــته شـــده در دهـــه هـــای گـــــذشـــــته بـــــود که علی رغـــــم پیشبینی هـــــا، هشــدارهــا دراین خــصوص شنیده نشــد لــذامــا بـازهـم میتـوانیم بـه عـوامـل اقـتصادی این بحـران بــپردازیم. نخســت بــاید گــفت رابــطه تــنگاتنگی بین سـاخـتارقـدرت و سـاخـتارتـولید وجـود دارد که هـــمدیگررا تـــغذیه کرده وبـــه هـــم قـــدرت و امنیت می دهـــند. چـــرا ســـاخـــتارتـــولیدی مـــا اینگونـه شـده که عـملا بـا فـروش مـنابـع، قـدرت را تــغذیه می کند؟ پــاســخ این اســت که ســاخــتار قــــدرت چنین تصمیم گــــرفــــته اســــت لــــذا یک اقــتصاد مبتنی بــر ســفته بــازی، دلالی وفــروش مـــــنابـــــع طبیعی شکل گـــــرفـــــته و درنـــــهایت نــهادهــای مــورد نیاز خــود را هــم در کشور شکل می دهـد.مـدیریت غـلط اقـتصادی (بـه خـصوص پـس از جـنگ تحـمیلی) اقـتصاد را بـه یک اقـتصاد رفــاقتی تــبدیل کرد که تقسیم مــنابــع بین افــراد درقـــدرت ووفـــاداران بـــه آنـــها و دســـترسی بـــه امکانــات کشوروتخصیص اعــتبارات بــانک هــا بـه دوسـتان ورفـقا، ویژگی هـای آن نـوع سیاسـت گـذاری بـود. در سـال ۱۳۸۴ دیون مـعوقـه بـانکی ۱۲ هـــزارمیلیارد تـــومـــان بـــوده اســـت امـــا ســـال ۱۳۹۲ این رقــــم بــــه۲۶۰ هــــزارمیلیارد تــــومــــان افــــزایش پیدا کرده که همین نــــشان می دهــــد چـگونـه اعـتبارات بـه دوسـتان ورفـقا اعـطا شـده اســـــــت.مـــــــحصول چنین نـــــــظام اقـــــــتصادی، ناکارآمدی وفساد است. ازاقــتصاد آزاد ســخن می گــویند بــدون اینکه از الـــزامـــات آن چیزی بـــگویند. یک نـــظام تـــنازلی مـالیاتی بـرقـرار کرده انـد که نـرخ مـالیات کسانی که ســـطوح درآمـــدی بـــالا دارنـــد بسیار کمتراز کسانی اسـت که سـطح درآمـدی پـایین تـر دارنـد. اینها هـــمه کافی اســـت بـــرای اینکه اقـــتصاد را دچـــــاریک رکود تـــــورمی مـــــزمـــــن کند. رشـــــد گســترده نــهادهــا وبنیاد هــای مــختلف هــرروزه جـا را بـرای بـخش خـصوصی واقعی تـنگ تـرمی کند. این یکی از دلایلی تســریع فــرارمــغزهــا در کشوربـوده اسـت. بیش از دو دهـهاسـت که مـا شـاهـد فـرار سـرمـایه بـخش خـصوصی هسـتیم که بـه نـحوبی سـابـقه ای در حـال تشـدید اسـت وبـه دنــــبال آن بیکاری وتــــورم مســــتمر دربــــرابــــر دیدگـان هـمه قـرار گـرفـته اسـت. بیکاری فـرزنـدان تحصیل کرده، تـــبدیل بـــه کابـــوس خـــانـــواده هـــا شــده لــذا هــمه این ها انــباشــت نــارضــایتی هــا را ممکن کرده است.
دســـتمزدهـــای نـــازل،مـــشاغـــل واســـطه گـــری و دسـت فـروشی ازآثـاراقـتصاد بـخش غیررسمی اسـت. دولـت ومجـلس دراین مـوارد نـقش هـای کلیدی دارنــد امــامــتاســفانــه هــمه دربــرابــراین هـمه تـعرض بـه حـقوق مـردم سکوت می کنند. هـمه این هامـقارن شـد بـا تغییرایدئـولـوژی پـس از جــنگ تحــمیلی وتکرارتجــربــه مشــروطیت که مشــروعیت را جــایگزین آن کرد. این اتــفاق آرام صــورت گــرفــت امــا از جــمله پیامــدهــای آن این بــود که قــانــون اســاسی تعطیل شــد.مجــلس از مـــــاهیت واقعی خـــــود که انعکاس اراده مـــــلت بــاشــد تهی شــد و شــورای شهــرهــا بــه دوســتان و رفـقا تـقدیم شـدنـد واحـزاب بـرای تـصاحـب خـوان گســـترده خـــصوصی ســـازی هـــا بـــا هـــم رقـــابـــت کردنــد. این مــوارد اســت که عــلت نــاکارآمــدی اقـتصاد شـده ونـابـرابـری در درآمـد وثـروت را بـه بـــارآورده اســـت.مـــردم قـــربـــانی این وضعیت اقتصادی شده اند. اصلی تــرین مــدافــعان افــزایش قیمت هــا همین نـــهادهـــای حـــاضـــر دراقـــتصاد کشور هســـتند. نــاکارآمــدی عــلت اصلی فــروپــاشی هــمه قــدرت هــای بــزرگ در طــول تــاریخ بــوده اســت. بــدون تــردید اگــراصــلاحــات اســاسی دراقــتصاد ایران شکل نگیرد، نـــاکارآمـــدی در کشورمـــا یک بـــار دیگرقـربـانی خـواهـد گـرفـت. اصلی تـرین محـرک هـمه این نـابـسامـانی هـا نـظام تمشیت امـوراسـت که تصمیمات اتـــخاذ شـــده تـــوســـط آن بـــه شکل گیری ابـرچـالـش هـای جـمعیت وبیکاری، انـرژی، نـــــوآوری، سیاســـــت خـــــارجی و…منتهی می شـود. هـمه این چـالـش هـا از هـم تـاثیرمی گیرنـد. اگـرمـا بـخواهیم راه حـل هـایی بـرای آن پیش بینی کنیم، بـاید راهـبردهـای خـروج از شـرایط کنونی بـــرتـــقویت انـــسجام اجـــتماعی تـــاکید داشـــته بـــاشـــد. لازمـــه آن این اســـت که سیاســـت هـــای اقـتصادی بـه نسـل جـدید جـامـعه مـا امید ببخشـد لـــذا نخســـتین اقـــدامی که بـــاید صـــورت بگیرد، خــروج نــهادهــای قــدرت ازاقــتصاد وواگــذاری سـهام شـرکت هـای آن هـا بـه مـردم اسـت چـراکه هــزاران شــرکت وابســته بــه آنــها وجــود دارد که هـــمه ی این شـــرکت هـــا بـــامـــنابـــع مـــردم شکل گـرفـته انـد. دراین صـورت اسـت که فـقط مـا می تــوانیم امیدواری بــاشیم بــا فــساد یک مقابله جدی واساسی کرد. نـظام مـالیاتی بـاید اصـلاح شـود و بـــــــه یک نـــــــظام مـــــــالیاتی تـصاعـدی تـبدیل شـود یعنی آنـــان که ثــروت و درامــد بــالاتــر دارنــد، نــرخ هــای بــالاتــری بــرای مــــالیات آنــــها لــــحاظ شــــود. این حــــرف مهملی اسـت که بـخش خـصوصی هـرجـه بـدسـت آورده مـربـوط بـه نـوآوری خـودش بـوده اسـت. درایران هـمه این ها بـا زد وبـند بـه این جـایگاه هـا رسیده انــد امــا فــارغ ازآن در کشورآمــریکا (که بــرخی مـدعی شـبیه بـه آن شـدن هسـتند) درمـقابـل هـر یک دلاری که بـخش خـصوصی سـرمـایه گـذاری می کند، دولــت ۳.۱ دلاربــرروی زیرســاخــت هــا ســرمــایه گــذاری می کند که بــخش خــصوصی بـتوانـد کار کند و صـاحـب ثـروت شـود درنتیجه مــا بــه یک نــظام بــازتــوزیعی نیاز داریم که بــرای هـمه آحـاد جـامـعه بـه ویژه آنـهایی که دراین سـه دهــه گــذشــته سهمی نــداشــته انــد، ســهم تعیین کند. یکی ازراه هــای خــروج ازبحــران کنونی و امیدبخشی بـه نسـل جـوان که اقـتصاددان هـای بــزرگ دنیا طــراحی کرده انــد، اعــطای یک مــبلغ قــابــل تــوجــه بــه جــوانــانی اســت که بــه یک ســن (مثلا ۲۰ ســالگی)می رســند تــا آن را بــه دلــخواه خــود بــرای ســرمــایه گــذاری درآینده اســتفاده کند. همچنین تعهــــــداتی بــــــاید در خــــــصوص خـــدمـــات آمـــوزش عـــالی عـــمومی بـــرای هـــمه، خــدمــات ســلامــت عــمومی و… که درقــانــون اسـاسی تـعریف شـده، درقـبال مـردم ایفا شـود. تــمام مــنابــع اینها بــاید از طــریق مــالیات تــامین شـود.مـگر کشورهـای دیگری که این خـدمـات را بــرای جــامــعه خــود انــجام می دهــند نــفت می فــروشــند یا طــلا صــادرمی کنند؟ آنــهامــالیات می گیرنـد لـذا اصـلاح نـظام مـالیاتی فـرصـت هـای بــزرگی رامی تــوانــد بــرای خــروج ازبحــران مهیا کند.
عـضو هیات علمی دانـشگاه الـزهـرا یکی دیگراز اصـلاحـات لازم را اصـلاح نـظام بـانکی دانسـت و گــفت: آنــچه که در شــش بــرنــامــه تــوســعه قبلی نـوشـته شـده، رویا وآرزوبـوده اسـت. بـاید مـنبع مـالی هـرکدام ازفـعالیت هـا دربـرنـامـه هـا وجـود داشــته بــاشــد. بــر حســب آمــارهــای مــوجــود، ۵۰ درصــــد جــــمعیت کشوراصــــلا حــــساب بــــانکی نـدارنـد وازآن جـمعیت صـاحـب حـساب بـانکی، ۸۰ درصــد ســپرده هــامــتعلق بــه ۵.۲ درصــد از آنــها اســت. این نــشان می دهــد که چــه حــد از نـظام اقـتصادی بـعد از جـنگ، نـابـرابـرسـاز عـمل کرده اسـت. وقتی می گـوییم مـسالـه مـبارزه بـا فـساد تـنها از طـریق خـروج نـهادهـای مـختلف از اقـــتصاد می تـــوانـــد امکان پـــذیربـــاشـــد یعنی تـــا مــــادامی که اینها دراقــــتصاد حــــضور دارنــــد، اعـتبارات ارزی وبـانکی را بـخود اخـتصاص می دهـــــند. فـــــسادهـــــایی که دربـــــهمن ۱۳۹۹ در تـلویزیون بـرای زمینه سـازی درانـتخابـات ۱۴۰۰ بیان می کردنـد، شـامـل پـرونـده هـایی مـانـند ۵۸ هـزار خـودروی لـوکس قـاچـاق اسـت. حتی قـاچـاق ۵۸ هـزارمـداد هـم نـشان دهـنده یک فـساد بـزرگ اســت. پــرونــده دیگری که درآن بــرنــامــه گــفته شــد، واگــذاری ۳۲۰۰ واحــد مــعدنی بــه افــراد در قــدرت اســت. در همین دولــت سیزدهــم ادعــا شــــده ۱۳میلیون و هــــفتصد هــــزارتــــن گــــندم، نــهاده هــای کشاورزی، دانــه هــای روغنی و… تـوسـط یک شـرکت وارد کشور شـده و گـمرک نیز ورود آن را تـــایید کرده اســـت ســـپس می بینیم شـرکتی که این ها را وارد کرده شـروع می کند بـه فـــروخـــتن ۵۰۰ هـــزارتـــن ازاین کالا امـــا یک باره مــــــشخص می شــــــود چنین کالایی اصــــــلا وارد کشورنشـــده امـــا بـــه واردکننده مبلغی حـــدود ۷۳۰ میلیون دلار، ارزتخصیص داده انــــد. اینها گـزارش دادسـتان مـربـوطـه اسـت. بـرای بـه گـردن دولـت انـداخـتن این فـساد، آمـده انـد ۴۹ درصـد ازســــهام همین شــــرکت را بــــه وزارت کشاورزی واگـــذار کرده انـــد که نیمی از هـــزینه هـــای این فـساد را دولـت بـپردازد. اینکه مـافیای دارو چـه کسانی هسـتند نیزواضـح اسـت چـون وقتی مـن می دانـــــــم یعنی هـــــــمه می دانـــــــند.مـــــــردم پیامــدهــای این فــساد هــا را درزنــدگی خــود می بینند. خــروج ازبحــران کنونی، راه حــل دارد. تــقویت انـسجام اجـتماعی از طـریق کارکردهـای اسـاسی نــظام بــانکی، نــظام مــالیاتی و خــروج نــهادهــای خــاص ازاقــتصاد کشورامکان پــذیراســت.می تـــوان کشوررا نـــجات داد امـــا مـــا بـــا تـــوجـــه بـــه واکنش هــــا، این اراده رامــــشاهــــده نمی کنیم. مــتاســفانــه گــوش شــنوایی بــرای تــذکرات پیاپی وجود ندارد.