2018/07/17
با دریافت جایزه نوبل توسط ریچارد تیلر به خاطر نگارش کتاب اقتصاد رفتاری مباحث این شاخه از علم اقتصاد در سراسر دنیا از جمله ایران به شدت داغ شد و در بسیاری از کشورها از جمله ایران کتاب وی به سرعت ترجمه و انتشار یافت اما بسیاری از دانشجویان و دانش پژوهان به دنبال آن بودند که مباحث اقتصاد رفتاری خارج از چارچوب ترجمه به زبان فارسی در کشور تالیف شود خانم دکتر نرگس درویش فارغ التحصیل دانشگاه لستر انگلستان که در حال حاضر در دانشگاه الزهرا به تدریس مشغول می باشد با درک حساسیت کنونی و نیاز دانش پژویان برای اولین بار در کشور به تالف کتاب اقتصاد رفتاری پرداخته که به لحاظ اهمیت و ضرورت نشر آن انتشارات نهادگرا بلافاصله آنرا به زیور طبع آراسته نمود. برای آگاهی بیشتر دانشجویان و دانش پژوهان در خصوص ویژگی های این کتاب موسسه مطالعات دین و اقتصاد گفتگویی را با ایشان انجام داده است که در ذیل می آید؛ ضمنا برای تهیه این کتاب می توانید به کتاب فروشی های سراسر کشور مراجعه و یا از طریق شماره تلفن 88905607 کتاب مذکور را ابتیاع فرمایید.
انگیزه جنابعالی از تالیف کتاب «اقتصاد رفتاری» به زبان فارسی چه بوده؟
تصمیم نوشتن این کتاب تقریبا از زمانی که من به گرایش اقتصاد رفتاری علاقمند شدم به تدریج قوت گرفت. با خود فکر میکردم که نگارش اولین کتاب اقتصاد رفتاری به فارسی و معرفی این گرایش به جامعه علمی ایران افتخار بزرگی خواهد بود. در دوران تحصیل در مقطع دکتری شاهد مشقت های زیادی بودم که استادم سنجیت دیهامی برای نوشتن کتابش متحمل میشد. سنجیت 10 سال از زندگیش رو صرف نوشتن اولین کتاب مرجع اقتصاد رفتاری کرد که این کتاب پس از بازگشت من به ایران چاپ شد. مشاهده روند شکل گیری این کتاب اثری دو سویه بر من داشت، از طرفی مرا به شدت می ترساند و از طرفی یادآوری میکرد که چقدر باید متعهد باشم. هر چند وزنه ترس سنگین تر بود. زمانی که طرح درس اقتصاد رفتاری و آزمایشگاهی با حمایت قاطع دکتر راغفر در سال 95 در دانشگاه الزهرا تصویب شد و برای طراحی طرح درس به انتخاب موضوعات پرداختیم همزمان گردآوری مطالب کتاب را نیز در نظر داشتم. از سوی دیگر حین تدریس در دانشگاه الزهرا متوجه شدم که متاسفانه استفاده از کتب و مقالات مرجع انگلیسی اصلا مطلوب دانشجویان نیست. اصرار دانشجویان برای داشتن منبع فارسی انگیزه نوشتن کتاب رو در من دو چندان کرد. واقعیت این است که برای دانشجو مواجهه با مطالب علمی جدید چالش برانگیز است و سختی کار در یادگیری مطالب جدید به زبانی که به آن مسلط نیستند دو چندان میشود. در همین ایام بود که ریچارد تیلر، پروفسور دانشگاه شیکاگو جایزه نوبل اقتصاد را برد و باعث داغ تر شدن این شاخه از علم اقتصاد درسراسر دنیا و از جمله در ایران شد. اقبال به این گرایش خود روند نگارش کتاب را تسریع کرد.
مشکل اصلی نگارش کتابی در مورد اقتصاد رفتاری، مسئله گستردگی مباحث مطرحشده در آن است. اگر مباحث علم اقتصاد را به تصمیمگیریهای فردی و تصمیمگیریهای متقابل جمعی تقسیم کنیم، اقتصاد رفتاری در هر دو حوزه یافتههای قابلتوجه فراوانی داشته است. از آنجا که فهم تصمیمگیریهای متقابل افراد مستلزم درک نحوهی تصمیمگیری فردی است، روند تاریخی تحولات اقتصاد رفتاری هم از نحوه تصمیمگیری فردی آغازشده است و ما در این کتاب به این تصمیمات میپردازیم. مباحث مربوط به مالی رفتاری و نظریه بازی رفتاری که به تصمیمگیریهای متقابل میپردازند بسیار متنوع و گسترده هستند که خود کتابی دیگر را طلب میکند. علت اصلی تمرکز بر تصمیمات فردی، تسلط بیشتر بر آن و مدیریت حجم کتاب بوده است. یافتههای اقتصاد رفتاری ما را برآن داشت که کتابی تهیه کنیم که قابلحمل باشد و مهمتر آنکه بتوان آن را بهراحتی در طول یکترم تحصیلی تدریس کرد.
این کتاب چه اهدافی را در فصول مختلف در راستای نحوه عزیمت از مدل های اقتصاد نئو کلاسیک دنبال می کند ؟
برای آشنایی مخاطبان با روند شکل گیری پیشرفت های علمی که در طی مناقشه و نقد و تعامل شکل می گیرند، سعی شده به نحوه شکل گرفتن اقتصاد رفتاری و روششناسی آن پرداخته شود. در این میان، معیار انتخاب، مباحثی بوده است که در جامعه علمی مقبولیت بیشتری دارند و بهنوعی پذیرفتهشدهاند. از سوی دیگر سعی شده است که از تکرار جلوگیری شود. از فهرست کردن خطاها و سوگیریهای انسانی در تصمیمگیری اجتناب شده است. این انتخاب چند دلیل دارد. دلیل اول این است که در مقابل علم روانشناسی که همواره به دنبال مطالعه موردهای خاص رفتار انسان بوده است، علم اقتصاد به دنبال عمومیت بخشیدن به رفتار انسان و به دنبال آن مدلسازی است. بنابراین در اینجا فقط به موارد خاص سوگیریهای انسانی پرداختهایم. دلیل دوم مربوط است به طولانی بودن فهرست سوگیریهای افراد در تصمیمگیری و عدم امکان تجمیع آنها در این کتاب که قصد معرفی بنیانهای اقتصاد رفتاری را دارد. خواننده مشتاق میتواند به کتب ترجمهشده در این حوزه مراجعه کند.
بهصورت کلی، هدف این کتاب ارائه اقتصاد رفتاری بهصورت رسمی و کاربردی بوده است به نحوی که ابزاری باشد برای علاقهمندان به انجام تحقیقات در این حوزه. سعی شده است که بنیانهای اقتصاد رفتاری معرفی شوند و نحوه عزیمت از مدلهای اقتصاد نئوکلاسیکی شرح داده شود. تلاش بر این بوده است که این مجموعه مطالب، کتابی مستقل را فراهم آورد. با توجه به ارائه نظریههای اقتصاد نئوکلاسیک و نظریههای رفتاری بهصورت همزمان خوانندگان علاقهمند و آشنا با مباحث اقتصادی هم میتوانند کتاب را دنبال کنند. خوانندگان کمتر آشنا با مباحث اقتصاد نئوکلاسیک، بهتر است مطالعه کتاب را با فصل 3 که به انتخاب های مصرف کننده و تقاضا می پردازد شروع کنند. فصل 4 با مقدمه ای از مفاهیم احتمال شروع می شود و سپس به تبین نظریه های تصمیم گیری تحت ریسک به ویژه نظریه مطلوبیت مورد انتظار و نقدهای وارد برآن می پردازد. در ادامه فصل 5 نظریه های رفتاری تصمیم گیری تحت خطر و نحوه عزیمت از نظریه های کلاسیک را شرح می دهد و نظریه چشم انداز را به تفضیل توضیح می دهد. کج فهمی پیرامون این نظریه کم نیست و من امیدوارم که مطالب این فصل کمک کننده باشند. فصل 6 برای مخاطبینی نوشته شده که به دنبال ترسیم ترجیحات تحت ریسک هستند و علاقمند به کار آزمایشگاهی. فصل 7 و 8 کتاب هم با نحوه مدلسازی ترجیحات در طول زمان به صورت کلاسیک شروع میشه و بعد به نظریه های رفتاری پیرامون ترجیحات در طول زمان می پردازد. به نظر میرسد که حجم مطالعات و یافته های متناقض در این حوزه خیلی زیاد شده و الان عده ای مشغول مطالعه همزمان رفتار انسان ها تحت خطر و در طول زمان هستند و به نظر میرسد که تقابل اینها می تونه پیش بینی کننده رفتار باشد. در نهایت شاید برای خیلی از مخاطبین خواندن فصول 1 ،2 کتاب جذاب تربن قسمت هاش باشد. تلاش شده است که فصول 1 و 2 که به اقتصاد رفتاری و آزمایشگاهی میپردازند تا جایی که امکانپذیر بوده مستقل باشند.